Mở đầu
Trong danh sách 12 Tông đồ của Chúa Giêsu, có hai người mang tên Giacôbê – một cái tên phổ biến trong xã hội Do Thái thời bấy giờ (tiếng Hy Lạp: Ἰάκωβος – Iákobos, xuất phát từ Yaakov trong tiếng Do Thái, tức Giacóp). Để phân biệt, truyền thống Giáo hội và các nhà chú giải Kinh Thánh đã gọi hai vị này là Giacôbê Tiền (James the Greater) và Giacôbê Hậu (James the Less).
Bài viết này sẽ lần lượt trình bày:
1. THÁNH GIACÔBÊ TIỀN (James the Greater)
a. Lý do gọi là “Tiền”
Từ “Tiền” (tiếng Latinh: Maior) không chỉ ám chỉ tuổi tác, mà có thể nói đến sự nổi bật trong vai trò, sự hiện diện và tầm ảnh hưởng trong nhóm các Tông đồ. Thánh Giacôbê Tiền là một trong ba Tông đồ thân cận nhất với Chúa Giêsu, cùng với Phêrô và Gioan.
b. Thân thế
c. Được kêu gọi và sứ vụ
Thánh Giacôbê Tiền là một trong những người đầu tiên được Chúa Giêsu kêu gọi. Ông đã bỏ nghề chài lưới, để lại cha mình và thuyền bè mà theo Chúa (x. Mc 1,19-20).
d. Vai trò đặc biệt
Ngài là một trong ba người được Chúa Giêsu chọn làm chứng nhân cho những biến cố đặc biệt:
Điều này cho thấy vai trò thân tín và nổi bật của Thánh Giacôbê Tiền.
e. Tử đạo
Theo sách Công vụ (Cv 12,1-2), Thánh Giacôbê Tiền là vị Tông đồ đầu tiên chịu tử đạo, vào khoảng năm 44 sau Công nguyên, dưới thời vua Hêrôđê Agrippa I. Ngài bị xử trảm.
f. Di sản và lòng sùng kính
Giáo Hội cử hành Lễ kính vào ngày 25/7 hàng năm. Truyền thống Kitô giáo Tây phương, đặc biệt tại Tây Ban Nha, tin rằng Thánh Giacôbê Tiền đã loan báo Tin Mừng tại bán đảo Iberia (nay là Tây Ban Nha). Mộ của ngài được cho là nằm tại Santiago de Compostela, một trong những điểm hành hương Kitô giáo nổi tiếng nhất thế giới. Giáo Hội cử hành Lễ kính vào ngày 25/7 hàng năm.
2. THÁNH GIACÔBÊ HẬU
a. Lý do gọi là “Hậu”
Từ “Hậu” (Minor) thường được hiểu là người ít nổi bật hơn trong danh sách Tông đồ. Có thể ông nhỏ tuổi hơn, hoặc vai trò trong sứ vụ công khai của Chúa Giêsu ít được nhắc đến hơn.
b. Thân thế
Lưu ý: “Anh em” không nhất thiết là anh em ruột – từ "anh em" trong Do Thái giáo cổ thường bao hàm cả anh em họ hoặc họ hàng thân cận.
c. Vai trò trong Hội Thánh sơ khai
Thánh Giacôbê Hậu được cho là người đứng đầu cộng đoàn Kitô hữu tại Giêrusalem sau khi Chúa Giêsu về trời (x. Cv 12,17; 15,13; Gl 1,19). Ngài có vai trò quan trọng trong Công đồng Giêrusalem, nơi quyết định rằng dân ngoại theo Kitô giáo không cần tuân giữ toàn bộ luật Môsê.
d. Tác phẩm
Ngài được cho là tác giả của Thư của Thánh Giacôbê trong Tân Ước – một bức thư chứa đựng nhiều giáo huấn thực tế, đặc biệt là mối tương quan giữa đức tin và hành động: "Đức tin không có hành động là đức tin chết" (Gc 2,26)
e. Tử đạo
Theo truyền thống, Thánh Giacôbê Hậu đã bị người Do Thái ném đá chết hoặc bị đánh chết vào khoảng năm 62 sau Công nguyên. Ông được kính nhớ như vị tử đạo và là nhà lãnh đạo tiên khởi của Giáo hội tại Giêrusalem.
Giáo Hội cử hành Lễ kính vào ngày 03/5 hàng năm.
3. NHỮNG NHẦM LẪN PHỔ BIẾN VỀ HAI THÁNH GIACÔBÊ
Do nhiều chi tiết trùng hợp trong các bản văn Tân Ước và sự đa dạng trong cách gọi tên, đã có nhiều sự nhầm lẫn giữa hai Thánh Giacôbê, bao gồm:
4. Ý NGHĨA VÀ VAI TRÒ TRONG ĐỜI SỐNG ĐỨC TIN
Dù cùng tên, hai vị Thánh Giacôbê lại đại diện cho hai kiểu mẫu người môn đệ khác nhau, rất gần gũi với đời sống người Kitô hữu hôm nay:
a. Giacôbê Tiền – mẫu gương của lòng nhiệt thành và can đảm
Ngài là người sẵn sàng từ bỏ mọi sự để theo Chúa, dám bước vào những tình huống khó khăn nhất, và cuối cùng hy sinh mạng sống. Trong thời đại ngày nay, khi nhiều người trẻ bị kéo vào những lối sống buông thả, Giacôbê Tiền mời gọi sống một đời “không thỏa hiệp”, trung thành và hăng say loan báo Tin Mừng.
b. Giacôbê Hậu – mẫu gương của sự khôn ngoan, kiên định và phục vụ thầm lặng
Dù ít được nhắc đến trong Tin Mừng, Giacôbê Hậu là “trụ cột” của cộng đoàn đầu tiên. Sự phục vụ thầm lặng, tinh thần công chính, sự khôn ngoan trong các quyết định mục vụ là điều mà Giáo hội ngày nay vẫn rất cần. Trong một thế giới quá coi trọng hình ảnh và sự nổi bật, Giacôbê Hậu dạy ta sống âm thầm nhưng đầy trách nhiệm.
Kết luận
Việc phân biệt hai Thánh Giacôbê không chỉ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về lịch sử Hội Thánh sơ khai, mà còn mở ra một cái nhìn phong phú về những con đường nên thánh đa dạng trong Giáo hội. Dù là Giacôbê Tiền – người hăng say, can đảm hay Giacôbê Hậu – người khiêm nhường, khôn ngoan, thì cả hai đều là những người đặt Chúa Kitô ở trung tâm cuộc đời, và đó chính là lời mời gọi cho mỗi chúng ta hôm nay.
Xem thêm: Ý nghĩa hình vỏ sò của Thánh Giacôbê Tiền
Vỏ sò là biểu tượng hành hương, gắn liền với Thánh Giacôbê Tiền, vì:
- Ngài là Thánh bảo trợ của người hành hương;
- Santiago de Compostela – nơi mộ ngài – là đích đến của hàng triệu tín hữu;
- Vỏ sò trở thành dấu hiệu nhận diện truyền thống của ngài suốt hơn 1.000 năm trong nghệ thuật và đức tin Kitô giáo: Hành trình đức tin, Sự dấn thân và hy sinh, Dấu chỉ đã đến Santiago.
Ý nghĩa của vỏ sò trong nghệ thuật Kitô giáo
- Vỏ sò có dạng hình quạt với nhiều đường quy tụ về một điểm → tượng trưng cho nhiều con đường khác nhau quy tụ về một đích duy nhất là Thiên Chúa.
- Trong thời Trung cổ, vỏ sò còn dùng như dụng cụ múc nước khi đi hành hương hoặc lãnh Bí tích Rửa tội → gắn với sự thanh tẩy và tái sinh.
Giacôbê Thanh Phong
