Ngày Giáo hội tuyên bố tân Giáo hoàng, người ta nhìn thấy trong khuôn mặt hiền hòa của Đức Lêô XIV – trước là Đức Hồng Y Robert Francis Prevost – một tia sáng của hy vọng, một vị mục tử mang tinh thần đối thoại sâu sắc và niềm xác tín rằng Giáo hội hôm nay cần bước ra khỏi những bức tường khép kín, để trở nên chiếc cầu nối yêu thương giữa Thiên Chúa và nhân loại.
Con người ấy, với bề dày mục vụ từ Chicago đến Peru, đã từng bước khắc họa nên một hình ảnh Giáo hội không chỉ thuộc về truyền thống, mà còn biết lắng nghe, đồng hành, và mở rộng vòng tay với cả những ai chưa trọn vẹn hiệp thông.
Ngay trong Thánh lễ đầu tiên tại Nhà nguyện Sistine, Đức Lêô XIV đã không chọn những lời huấn giáo hào nhoáng, nhưng nhẹ nhàng khơi dậy một viễn tượng: rằng Giáo hội không thể chỉ là một cơ cấu hành chính đồ sộ. Ngài nói: “Chúng ta phải là ngọn hải đăng giữa đại dương mù sương – nơi biết bao tâm hồn lạc hướng vì vật chất, danh lợi và quyền lực.” Với ngài, sứ vụ truyền giáo không chỉ là truyền bá một hệ thống niềm tin, mà là đem Tin Mừng sống động của Đức Kitô chạm đến từng trái tim – bằng sự khiêm tốn, hiện diện và phục vụ.
Đức Lêô XIV từng nhiều lần nhắc lại trong vai trò Giám mục rằng: “Người mục tử tốt là người lắng nghe nhiều hơn nói.”
Khi trở thành Giáo hoàng, ngài càng kiên vững với tinh thần ấy. Ngài ví Giáo hội như một đoàn lữ hành trong sa mạc: không ai bị bỏ lại phía sau, và mọi người đều có tiếng nói. Tính “đồng nghị” – tức cùng bước đi và cùng phân định – là lối sống mà ngài cổ vũ: từ vị Hồng y trong giáo triều cho đến người giáo dân âm thầm nơi thôn xóm. Đối thoại, với ngài, không phải là nhượng bộ sự thật, mà là chiếc cầu nối giữa chân lý và lòng thương xót.
Lịch sử Hội Thánh từng chứng kiến nhiều rạn nứt và chia cách. Từ cuộc cải cách của Martin Luther thế kỷ XVI đến các phong trào Tin Lành hiện đại, mối tương quan giữa Công giáo và Tin Lành từng trải qua những giai đoạn gay gắt. Nhưng rồi, ánh sáng của Công đồng Vatican II – qua tông huấn Unitatis Redintegratio – đã mở ra lối đi mới: nhìn nhận phẩm giá và giá trị thiêng liêng nơi anh chị em Tin Lành, cùng kêu gọi sự hiệp thông sâu sắc hơn trong Chúa Kitô.
Đức Lêô XIV, đứng trên nền tảng ấy, không phủ nhận những khác biệt, nhưng khẳng định: “Anh chị em Tin Lành cũng tin Chúa, cũng có kinh nghiệm thiêng liêng với Chúa Giêsu, cũng sống lời Tin Mừng bằng cách riêng của họ.” Đối với ngài, họ không phải là những kẻ xa lạ, mà là anh em trong cùng một gia đình đức tin – dù vẫn còn những vết nứt lịch sử chưa thể hàn gắn ngay lập tức.
“Proclaiming Jesus Christ” – Rao giảng Chúa Giêsu – là một cụm từ Đức Giáo hoàng Lêô XIV thường lặp lại, nhưng luôn gắn với thái độ khiêm tốn. Với ngài, việc truyền giáo không thể là một chiến lược chinh phục hay tranh luận, càng không phải là áp đặt. Thay vào đó, là cuộc sống chứng nhân: trong lời cầu nguyện, lòng bác ái, sự dấn thân và yêu thương cụ thể.
Cũng chính vì thế, Đức Lêô XIV khuyến khích các hoạt động truyền giáo và xã hội được thực hiện trong tinh thần đại kết. Dù khác biệt giáo phái, người Công giáo và Tin Lành hoàn toàn có thể cộng tác trong các chương trình nhân đạo, giúp người nghèo, bảo vệ sự sống và phẩm giá con người – vì đó là những giá trị phổ quát mà Tin Mừng mang lại.
Dẫu rộng mở, Đức Lêô XIV vẫn giữ một lập trường kiên vững nơi các điểm cốt lõi của đức tin Công giáo. Bí tích Thánh Thể, vai trò của Giáo hoàng, thánh chức linh mục và đời sống phụng vụ không thể bị hoà tan để đổi lấy sự hiệp nhất giả tạo. Tuy nhiên, sự kiên định ấy không đồng nghĩa với thái độ khép kín hay loại trừ. Ngài nhấn mạnh rằng: “Chúng ta không xây tường, mà xây cầu.” Đức tin không phải là cánh cửa chỉ mở cho người giống ta, nhưng là ngôi nhà đón tiếp người tìm kiếm.
Ngay cả trong những vấn đề nhạy cảm như vai trò của phụ nữ trong Giáo hội, Đức Lêô XIV cũng cho thấy sự cân bằng giữa truyền thống và canh tân. Ngài không cổ vũ việc thụ phong linh mục cho phụ nữ, nhưng mở rộng cơ hội cho họ giữ những vị trí lãnh đạo trong các bộ của Giáo triều – như một sự nhìn nhận khả năng và phẩm giá họ góp phần vào đời sống Giáo hội.
Thế giới hôm nay đang chứng kiến làn sóng thế tục hóa mạnh mẽ. Những nền tảng luân lý bị thách thức, đức tin nhiều nơi trở thành điều lạc lõng. Đức Lêô XIV, với cái nhìn vừa hiện thực vừa đầy hy vọng, cho rằng cả Công giáo lẫn Tin Lành đều đang đứng trước một trận chiến thiêng liêng: không phải chống lại con người, mà chống lại bóng tối vô cảm và chủ nghĩa cá nhân đang làm xói mòn niềm tin.
Chính vì thế, Đức Giáo hoàng kêu gọi một liên minh của những người Kitô hữu chân chính – dù khác biệt – cùng rao giảng Tin Mừng bằng một ngôn ngữ dễ hiểu, bằng hành động yêu thương, bằng lòng tha thứ và sự tôn trọng phẩm giá con người. “Chúng ta không phải là đối thủ thần học – chúng ta là bạn đồng hành trong cùng một hành trình đi về với Chúa.”
Người ta dễ nhận ra nơi Đức Lêô XIV bóng dáng của những vị tiền nhiệm: sự uyên bác của Đức Bênêđictô XVI, tinh thần phục vụ và gần gũi của Đức Phanxicô. Tuy nhiên, ngài cũng có dấu ấn riêng: một nhà lãnh đạo trung dung – không bị cuốn theo trào lưu cấp tiến, nhưng cũng không níu chặt vào những hình thức cứng nhắc.
Ngài tiếp nối tinh thần Công đồng Vatican II, cổ vũ sự hiệp thông, đối thoại và tôn trọng. Tinh thần “Giáo hội đi ra” mà Đức Phanxicô khởi xướng, nay tiếp tục được Đức Leo XIV đẩy xa hơn, bằng một cái nhìn toàn cầu, thực tiễn, nhưng không thiếu chiều sâu thần học.
Cuối cùng, Đức Lêô XIV được nhắc đến như một vị Giáo hoàng của những chiếc cầu nối: giữa truyền thống và canh tân, giữa đức tin và thế giới, giữa Công giáo và các hệ phái Kitô giáo khác. Ngài không đến để thay đổi căn tính của Giáo hội, nhưng để làm mới cách Giáo hội hiện diện.
Ngài không phải là một nhà cải cách gây sốc, mà là người gieo hạt thầm lặng: hạt giống của sự tin tưởng, cảm thông và cộng tác. Ngài không lên tiếng quá lớn, nhưng để đời sống mục tử nói thay. Trong thế giới đầy tranh cãi và phân cực, một vị Giáo hoàng như thế quả thực là dấu chỉ của lòng thương xót – là hình ảnh phản chiếu của Chúa Giêsu, Đấng đã đến để “không kết án, nhưng cứu chữa.”
Và như thế, Đức Leo XIV – với ánh mắt hiền từ và nụ cười nhẹ nhàng – không chỉ là người kế vị Thánh Phêrô, mà còn là người bạn đường của mọi tín hữu, Công giáo hay Tin Lành, trên hành trình tìm về Ánh sáng thật. Ngài là chiếc cầu Chúa đặt xuống giữa đôi bờ đang chia cắt – để rồi một ngày, mọi chi thể của Thân Thể Đức Kitô lại cùng nhau hiệp nhất, trong một đức tin, một phép rửa và một tình yêu duy nhất là chính Thiên Chúa.
Ngày 06/7/2025
Giacôbê Thanh Phong tổng hợp
Tham khảo:
